قمرهای مریخ

مریخ دارای دو قمر کوچک است که فوبوس و دیموس نامیده می شوند. فوبوس و دیموس هر دو در سال 1877 توسط آساف هال ستاره شناس آمریکایی کشف شدند. به نظر می رسد مواد تشکیل دهنده این دو قمر شبیه مواد سیارک های  کمربند سیارکها (که بین مریخ و مشتری قرار دارد) است، و به همین دلیل بسیاری از دانشمندان بر این باورند که فوبوس و دیموس، سیارک هایی هستند که به وسیله مریخ به دام افتاده اند.

              

  فوبوس                                                  دیموس

	فوبوس	دیموس
فاصله متوسط تا مرکز مریخ (km)	۹۳۷۷	۲۳۴۳۹
مدت گردش مداری (ساعت)	7.66	30.35
طول قطر اصلی (km)	۲۶	۱۶
طول قطر فرعی (km)	۱۸	۱۰
جرم (x 1015 kg)	۱۰.۸	۱.۸
چگالی (kg/m3)	۱۹۰۰	۱۷۵۰

 

 

این تصویر متحرک که عبور قمر بزرگتر مریخ (فوبوس) از مقابل قمر کوچکتر (دیموس) را نشان می دهد، در تاریخ 10 مرداد 1392 به وسیله مریخ نورد کریاسیتی و در روز ۳۵۱ ام  از ماموریت آن بر روی مریخ ثبت شده است. زمان واقعی این عبور ۵۵ ثانیه است. مشاهده این تصاویر به دانشمندان کمک می کند تا اطلاعات دقیق تری در مورد حرکت قمرهای مریخ بدست آورند.

فاصله قمرها از سیاره مریخ (با مقیاس واقعی)

گردش این قمرها به دور خود و به دور مریخ به گونه ای است که همواره یک طرف آنها به سمت مریخ است (همانند قمر زمین).

 

فوبوس (Phobos)

   فوبوس قمر بزرگتر مریخ است که در 17 آگوست سال 1877 توسط  آساف هال کشف شد. ابعاد این قمر به ترتیب 27 در 22 در 18 کیلومتر است. سه بار در روز به دور مریخ می چرخد و به علت کم بودن فاصله آن تا مریخ (6000 کیلومتر)، در برخی از نقاط مریخ هیچگاه این قمر قابل مشاهده نیست. سه دهانه (گودال) بزرگ در آن دیده می شود. بزرگترین دهانه فوبوس استیکنی (Stickney) نام دارد که به نام همسر آساف هال، ستاره شناس کاشف این قمر، نامگذاری شده است.  این دهانه 10 کیلومتر قطر دارد و تقریبا نیمی از قطر متوسط فوبوس را در بر می گیرد. سطج قمر با پودر حاصل از برخورد شهاب سنگها با این قمر پوشیده شده است. 

 

دانلود تصویر با رزلوشن بالا (12.98MB)

تصویر قمر فوبوس از فاصله 6800  کبلومتری که به وسیله مدارگرد شناسایی مریخ (MRO) در سال 2008 گرفته شده است.

 

اندازه گیری دمای دو طرف فوبوس در روز و شب، تغییرات دمایی شدیدی را بر روی این ماه نشان می دهد. بالاترین  درجه حرارت ثبت شده در فوبوس 4- درجه سانتیگراد و کمترین آن 112- درجه سانتیگراد است. از دست دادن حرارت با این شدت به احتمال زیاد به خاطر وجود گرد و غبار ریز بر روی سطح فوبوس است که قادر به حفظ گرما نیست.

فوبوس در هر صد سال حدود 1.8 متر به مریخ نزدیک تر می شود و بنابراین، پیش بینی می شود که در طی 50 میلیون سال آینده بر روی مریخ سقوط کند و یا در اثر فرسایش تدریجی به وسیله اتمسفر مریخ، خرد شده و تبدیل به حلقه ای به دور مریخ شود.

فوبوس تنها حدود 6000 کیلومتر تا سطح مریخ فاصله دارد و در بین همه قمرهای شناخته شده، نزدیک ترین فاصله را تا سیاره مادر دارد.  کسی که بر روی این قمر ایستاده باشد، مشاهده می کند که بخش زیادی از آسمان را سیاره مریخ در بر گرفته است.

تصویر فرضی از مریخ در آسمان فوبوس

پژوهشگران این قمر را محل مناسب بالقوه ای برای فرود انسان می دانند چرا که تقریبا در دو سوم مسیر گردش آن به دور مریخ، آسمان این قمر به وسیله مریخ پوشیده می شود که باعث محافظت انسان در برابر اشعه کیهانی و اشعه ماورا بنفش خورشید می شود.

همچنین پیش بینی می شود که سطح بیرونی این قمر حاوی غبارهایی از سطح مریخ باشد چرا که برخورد شهاب سنگ های بزرگ با مریخ باعث پراکنده شدن غبار به بیرون مریخ شده است و بخشی از این غبارها توسط فوبوس جذب شده اند. بنابراین اگر در گذشته دور ارگانیسم هایی بر روی مریخ وجود داشته است احتمالا آثاری از آن بر روی فوبوس وجود خواهد داشت.

برداشت مقداری از خاک مریخ و بازگشت آن به زمین بسیار دشوار و حتی با تکنولوژی امروزی غیر ممکن است زیرا برای فرار از گرانش و جدا شدن از مریخ به موشک ها و تاسیسات قدرتمندی بر روی مریخ نیاز است (سرعت لازم برای فرار از گرانش مریخ حدود 18000 کیلومتر بر ساعت است). اما گرانش فوبوس بسیار ضعیف تر است و سرعت فرار از آن تنها 40 کیلومتر بر ساعت است.

 

دیموس قمر کوچکتری است و بی نظمی کمتری در شکل آن وجود دارد. بزرگترین دهانه در دیموس در حدود 2.3 کیلومتر  قطر دارد که تقریبا یک پنجم قطر بزرگترین دهانه در فوبوس است. اگرچه سطح دو قمر پر از گودال است اما دیموس سطح هموار تری  دارد که به خاطر پر شدن برخی از چاله های آن است.

عکس گرفته شده به وسیله فضاپیمای وایکینگ ۲ از فاصله ۵۰۰ کیلومتری

تصویر دیموس به وسیله مدارگرد شناسایی مریخ (MRO) در سال 2009

هنگامی که شهاب سنگی با این سیارک برخورد می کند، گرد و غبار از سطح آن بلند می شود  و چون گرانش آن برای جذب مجدد مواد کافی نیست، این غبارها سطح قمر را ترک می کنند. با این حال، گرانش مریخ حلقه ای از این غبارها را در نزدیکی مدار این قمر نگه می دارد. با حرکت این قمر، باقی مانده این غبارها به صورت یک لایه گرد و خاک دوباره بر روی سطح آن رسوب می کند.

        

عکس گرفته شده به وسیله فضاپیمای وایکینگ ۲ از فاصله ۳۰ کیلومتری

برآورد می شود که هر یک از گودال ها با لایه ای از غبار به ضخامت تقریبی ۵۰ متر پوشانده شده است.

 

منابع:

1.http://io9.gizmodo.com/5922990/the-moons-of-mars-may-be-the-first-place-we-find-extraterrestrial-life

2.http://solarsystem.nasa.gov/planets/mars/moons

---